Gebiedende wijs - persoonsvorm tt

Uitdaging

Wat is gebiedende wijs en in welke vorm schrijf je het werkwoord bij gebiedende wijs?

Methode

Een zin staat in de "gebiedende wijs" als er een bevel (= een opdracht/boodschap) in de zin staat en er geen onderwerp in die zin staat. Bijvoorbeeld zoals in de volgende zinnen:

Schiet die voetbal weg!
Leg die sleutels even neer.
Haal die poster van de muur!
Word eens volwassen!

Zoals je ziet schrijf je het werkwoord in de ik-vorm (= de stam) als de zin in gebiedende wijs staat.

Indien het woord "u" achter de persoonsvorm (= het werkwoord) staat, dan zijn er twee regels belangrijk om te weten:

1 - 'u' is een lijdend voorwerp --> gebiedende wijs

Als 'u' een lijdend voorwerp is, staat de zin in de gebiedende wijs en kan je de regels van gebiedende wijs toepassen. Om te checken of 'u' een lijdend voorwerp is kun je het vervangen met 'uzelf', als de zin dan nog steeds klopt is 'u' een lijdend voorwerp en komt er geen 't' achter de stam te staan. 

Meld u aan! 
Meld uzelf aan! 

Kleed u aan! 
Kleed uzelf aan!

In beide gevallen klopt de zin als je 'u' vervangt door 'uzelf'. Dit betekent dat de zinnen in de gebiedende wijs staan. 

2 - 'u' is het onderwerp --> geen gebiedende wijs

Als 'u' het onderwerp is in de zin, staat de zin niet in de gebiedende wijs. Om te checken of 'u' het onderwerp in de zin is kun je deze vervangen met 'jij', als de zin nog steeds klopt komt er een 't' achter de stam te staan, en schrijf je dus stam+t.

Denkt u eens na!
Denk jij eens na! 

Luistert u goed!
Luister jij goed! 

In beide gevallen klopt de zin als je 'u' vervangt door 'jij'. Dit betekent dat de zinnen niet in de gebiedende wijs staan.

Let op: verwar 'uzelf' niet met 'u zelf'. 'u zelf' past natuurlijk ook in de zinnen waar 'u' het onderwerp is, maar dit is niet hetzelfde als het lijdend voorwerp 'uzelf'.